زمان تقریبی مطالعه: 3 دقیقه
 

میرزاعلی اصغر شیخ‌الاسلام





میرزا علی اصغر شیخ الاسلام، از علمای منتفذ و مبارز ایران در قرن سیزدهم هجری بود.


۱ - معرفی اجمالی



وی در ۱۱۶۴ یا ۱۱۸۲ ق ـ به حسب اختلاف روایات ـ به دنیا آمد. پدرش میرزا محمدتقی از علمای آذربایجان بود و خود نیز از زمره علمای شیخیه محسوب می‌شد. به نوشته اعتمادالسلطنه، میرزاعلی اصغر «از علمای طراز اول و منتفذ آذربایجان … و در دستگاه ولیعهد بسیار مقرب بود… مردی باسخاوت و گشاده دست و با توجه نسبت به فقرا و درماندگان بود».

۲ - فعالیتهای سیاسی



در ۱۲۴۳ ق که سپاه روسیه به تبریز آمد و آن شهر بی دفاع را تصرف کرد، وی به مخالفت برخاست و بر اثر آن چند روز توسط سپاه روس زندانی شد، از اینرو مورد احترام و اعتماد دولت و عموم مردم قرار گرفت. عباس میرزا نایب السلطنه نیز وی را شیخ الاسلام آذربایجان نمود و او سال‌ها با قدرت و نفوذ فراوان آن سمت را عهده دار بود.
در ۱۲۶۳ ق وی به همراه گروه دیگری از علمای شیخی و اصولی تبریز در جلسه‌ مناظره با باب شرکت داشت و نیز سه سال بعد از جمله علمایی بود که فتوا به قتل او داد.
به گفته نادر میرزا در تاریخ و جغرافی درالسلطنه تبریز، وی از دیوان اعلی،‌ لقب «شیخ الاسلام آذربایجان» داشت و خانه او بست خلافکاران بود. در آغاز صدارت امیرکبیر غائله‌ای در شهر تبریز روی داد که میرزا علی اصغر و فرزندش میرزا ابوالقاسم ـ که فردی ماجراجو بود ـ از محرکان اصلی آن بودند.
به دستور امیرکبیر آنان تحت الحفظ روانه تهران شدند. شیخ الاسلام آزاد بود اما فرزندش تحت نظر قرار داشت. پس از قتل آن دو آزاد شدند و به تبریز بازگشتند. در ۱۲۷۳ ق که انگلستان به بوشهر حمله کرد و آن شهر را به اشغال خود درآورد، وی و حاج میرزا محمدباقر مجتهد و امام جمعه تبریز از جمله نخستین علمای ایران بودند که اعلام جهاد نمودند و در نامه‌ای به شاه آمادگی خود و پانزده هزار نفر از داوطلبان آذربایجانی را برای جنگ با نیروهای انگلیسی اعلام کردند.

۳ - وفات



وی در ۲۴ ربیع الاول ۱۲۷۸ ق در گذشت و در کربلا دفن شد.
[۱] میرخواند، محمدبن خاوندشاه، تاریخ روضه الصفا فی سیره الانبیاؤ و الملوک و الخلفا، ج۱۰، ص۷۳۱.
[۲] نادرمیرزا، تاریخ جغرافیای دارالسلطنه تبریز، ص۱۶۱.
[۳] نادرمیرزا، تاریخ جغرافیای دارالسلطنه تبریز، ص۳۱۲.
[۴] نادرمیرزا، تاریخ جغرافیای دارالسلطنه تبریز، ص۳۱۳.
[۵] روزنامه وقایع اتفاقیه، ج۳، ص۲۰۶۰.
[۶] بامداد، مهدی، شرح حال رجال ایران، ج۲، ص۴۲۵-۴۲۶.
[۷] صنیع‌الدوله، محمد حسن، المآثر و الآثار، ج۲، ص۷۶۷-۷۶۹.
[۸] معلم حبیب آبادی، میرزا محمد علی، مکارم الآثار، ج۶، ص۲۲۲۵-۲۲۲۶.
[۹] سپهر کاشانی، محمدتقی، ناسخ التواریخ، سلاطین قاجاریه، ج۳، ص۱۴۰۷.


۴ - پانویس


 
۱. میرخواند، محمدبن خاوندشاه، تاریخ روضه الصفا فی سیره الانبیاؤ و الملوک و الخلفا، ج۱۰، ص۷۳۱.
۲. نادرمیرزا، تاریخ جغرافیای دارالسلطنه تبریز، ص۱۶۱.
۳. نادرمیرزا، تاریخ جغرافیای دارالسلطنه تبریز، ص۳۱۲.
۴. نادرمیرزا، تاریخ جغرافیای دارالسلطنه تبریز، ص۳۱۳.
۵. روزنامه وقایع اتفاقیه، ج۳، ص۲۰۶۰.
۶. بامداد، مهدی، شرح حال رجال ایران، ج۲، ص۴۲۵-۴۲۶.
۷. صنیع‌الدوله، محمد حسن، المآثر و الآثار، ج۲، ص۷۶۷-۷۶۹.
۸. معلم حبیب آبادی، میرزا محمد علی، مکارم الآثار، ج۶، ص۲۲۲۵-۲۲۲۶.
۹. سپهر کاشانی، محمدتقی، ناسخ التواریخ، سلاطین قاجاریه، ج۳، ص۱۴۰۷.


۵ - منبع


دانشنامه های انقلاب اسلامی و تاریخ اسلام، فرهنگنامه علمای مجاهد، برگرفته از مقاله «میرزاعلی اصغر شیخ‌الاسلام».    






آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.